Tagarchief: eta

Aanslagen die je nooit vergeet

Geef een reactie

Het zal Amsterdammers nog wel overkomen wanneer ze langs de bewuste plaats op de Linneausstraat lopen, fietsen of rijden: je ziet, in een herinnering die zich nooit lijkt te wissen, Theo van Gogh daar nog steeds liggen, ook al is het alweer zes jaar geleden. Mij overkomt het op twee plaatsen in Barcelona: op de Avinguda Meridiana, in de bocht waar de grote supermarkt Hipercor ligt, eentje die van buiten nooit zijn jaren zeventig-aspect heeft gewijzigd, zodat je nog altijd eenvoudig wordt teruggebracht in de tijd, naar de foto’s en TV-beelden uit 1987, toen de ETA er een bom in de parkeergarage liet ontploffen en 21 mensen die er hun boodschappen deden of kaas en groenten verkochten om het leven kwamen. Dat was ruim een jaar voordat ik in Barcelona kwam wonen en staat iets minder scherp in mijn geheugen gegrift dan de ETA-aanslag die nu precies tien jaar geleden in de wijk Les Corts het leven kostte aan de aimabele socialistische oud-minister Ernest Lluch.

Ik parkeerde er vaak mijn auto, op de Avinguda de Xile, aan de rand van de stad, om daarvandaan verder op de fiets te gaan die op de achterbank lag. Plaats genoeg toen, maar inmiddels moet je bijna overal in Barcelona betalen om je auto ergens neer te zetten. Lluch werd ’s avonds om tien uur met twee schoten vermoord in de parkeergarage onder het grote flatgebouw waar hij woonde. Even verderop bliezen de terroristen de auto op die zij gebruikten om te vluchten. Sindsdien moet ik altijd weer aan Lluch denken als ik de deur van die garage zie, vanwege het totaal onopvallende van de plaats ook, gewoon een keurige buitenwijk waar nooit iets gebeurde. ,,Hij wandelde gewoon elke dag naar de universiteit en soms dachten we, kan dat wel? Want toen waren we allemaal doelwit, en iemand als hij vooral…” zei een buurvrouw me deze week.

Ik ben er even gaan buurten, vanwege die 10 jaar (wat vliegt de tijd, trouwens), en het wordt je er ook moeilijk gemaakt om Lluch te vergeten: de tramhalte heeft zijn naam gekregen, net als het parkje dat tussen de flats ligt. Even verderop, in l’Hospitalet, liggen de Carrer en Plaça Ernest Lluch, en is er ook een standbeeld van hem. In totaal zijn er in heel Spanje inmiddels zo’n 50 straten en pleinen naar hem vernoemd, en bijna dertig bibliotheken, sociale centra, scholen etcetera. Een mooi eerbetoon. Jammer alleen, dat dat nodig is. Anders zou Ernest Lluch geen straten en pleinen hebben gehad maar nu wel gewoon 72 jaar oud zijn.

Een spannende film

Geef een reactie

Er was een tijd dat ETA (hier in Spanje zeggen ze niet dé ETA) buiten de grenzen, dus ook in Nederland, nog sympathie opriep, ondanks de talloze aanslagen. Nog altijd zijn er kranten en persbureau’s die het ‘de Baskische afscheidingsbeweging’ noemen, een eufemisme voor terreurbeweging. In die tijd (1979) kon er ook een spectaculaire Italiaans-Spaanse film over één van de beruchtste aanslagen van ETA gemaakt worden. Operación Ogro gaat over de minutieuze voorbereiding en prfecte uitvoering van de aanslag op generaal Carrero Blanco, eind 1973. Hij was rechterhand en beoogde opvolger van Franco. De auto van de man – wat op het fragment boven is te zien is écht gebeurd – werd over een flatgebouw heengezwiept door een ontstellend zware lading explosieven die ónder het asfalt was verborgen. Carrero Blanco overleefde het, vanzelfsprekend, niet.

Dat heroïsche en romantische is er natuurlijk allang af; één ding is een fascistische dictatuur bestrijden, iets heel anders een democratisch land. Ik zou nu wel eens een film van de ‘andere kant’ willen zien, ook ongelooflijk spannend ongetwijfeld: over hoe de veiligheidsdiensten er de laatste jaren elke keer weer in slagen de ETA-kopstukken te lokaliseren en arresteren. Vandaag was de zoveelste ‘nummer één’ aan de beurt; hij had net twee maanden de leiding. De politie is vooral blij met de ontstellende hoeveelheid documenten die zijn aangetroffen, want de hele top-drie was aan het vergaderen, in het huis in Bayonne. De ETA-leden deden of er niemand woonde, slechts een niet-geregistreerd lid kwam af en toe buiten om boodschappen te doen.

ETA weet dat ze geïnfiltreerd is door agenten, maar juist daardoor zijn de voorzorgsmaatregelen én het wantrouwen van de terroristen steeds groter. Mooie film, nogmaals, over zo’n agent of spion die misschien al jaren een zogenaamd ETA-lid is…

Praten met een (oud-)terrorist

Geef een reactie

Vreemde gewaarwording enkele jaren geleden in het Baskenland, toen de ETA net een wapenstilstand had afgekondigd die definitief leek maar het helaas niet was. Na het wekelijkse protest van familieleden van gevangen ETA-terroristen in Rentería werd me gevraagd of ik met een oud-gevangene wilde praten. Op straat, om de hoek van het gemeentehuis, werd ik voorgesteld aan Jon. Een half uur spraken we over de ETA, over de gevangenschap ook: tot voor kort werden alle ETA-gevangenen zo ver mogelijk bij het Baskenland vandaan in gevangenissen gezet, om hen en de familie, die hen zo nauwelijks kon bezoeken, een beetje extra te straffen. Jon zat 19 jaar op de Canarische Eilanden vast. “De gevangenen zijn altijd een politiek instrument geweest”, zei hij.

Terug op de krant keek ik even wat Jon als jonge twintiger had uitgevreten, ik kwam er niet op dat op dat moment te vragen. Vier moorden begin jaren tachtig, enkele ontvoeringen en wat mislukte aanslagen… Hij was, na 19 jaar cel, nog altijd strijdlustig, maar ook gematigder. De ETA moest maar eens aan het definitief neerleggen van de wapens denken, zei hij, maar de politiek moest ook met gebaren komen.

Het zijn die historische ETA-gevangenen die nu steeds meer vinden dat de gewapende strijd zinloos is. Terwijl buiten de ‘jongen honden’ van de terreurbeweging niet te stoppen zijn – al is het alweer een tijd rustig, na de zoveelste arrestaties binnen de top, waar de leiders steeds tijdelijker zijn -, zitten achter tralies de veteranen op een nieuwe toekomst te broeden. Nu is het één van de meest gevreesde ooit, Urrosolo, met tientallen doden op zijn naam, die de politieke tak van Batasuna aanspoort eens met een goede, vreedzame oplossing te lomen. Urrusolo is om die denkwijze trouwens al 10 jaar terug uit de ETA gezet.

Benieuwd trouwens hoe het, nu die wapenstilstand niet werd aangehouden, het die Jon vergaat…

Een absurde aanslag

Geef een reactie

lluch

Geen moord is te rechtvaardigen, maar sommige aanslagen zijn nóg absurder en zinlozer dan anderen. Ernest Lluch was één van Spanje’s grootste, verstandige én meest aimabele intellectuelen. Geboren in 1937 in de buurt van Barcelona werd hij als docent aan de universiteit van Valencia herhaaldelijk gearresteerd in de tijd van Franco vanwege zijn anti-dictatoriale ideeën. Eenmaal in de democratie koos de charismatische eerste socialistische premier, Felipe González, hem als minister van Gezondheid en Consumptie in die eerste linkse regering, in 1982. Maar Lluch – spreek uit: Joek – was vooral een man van doceren, betrokken bij veel grote universiteiten in het land, en verliet de regering weer in 1986. Als Catalaan probeerde hij Spanje te verenigen zonder ook maar één moment het bestaan van die verschillende volken (Catalanen, Basken, Galiciërs) binnen het land te ontkennen. Hij veroordeelde alleen het feit dat sommigen, terroristen in dit geval, de autonomie via geweld probeerden te bewerkstelligen. Zó gematigd én overtuigend was Lluch, dat hij een pacifistische bedreiging voor die terroristen vormde.

Een vroege ochtend op 21 november 2000 liep Lluch in het halfduister naar zijn auto in de parkeergarage onder zijn flatgebouw aan de Avinguda de Xile, op 100 meter van het Camp Nou, het stadion van FC Barcelona, club waarvan hij een fanatiek supporter was (opvallend op de bovenstaande collage van de expositie: een plaatje van Johan Cruijff als aanvoerder van Barça). Twee pistoolschoten in zijn hoofd maakten een einde aan zijn leven. De ETA eiste de aanslag op. Niet vaak was de verontwaardiging over een aanslag in Spanje zó groot.

Deze week werd in Barcelona een expositie geopend over het leven en het werk van Lluch, te bezichtigen in het Palau Robert, een strak gebouw uit 1905 op de hoek van de Passeig de Gràcia en de Diagonal.

Lijfwachten bij verkiezingen

Geef een reactie

lazkao

De drie mannen zijn militanten van de socialistische partij. Ze plakken posters op van hun leider Patxi López, zondag één van de twee grote kanshebbers bij de verkiezingen in het Baskenland. Naast deze mannen, net buiten de foto, staan twee lijfwachten. Toen ik naar hen toeliep om wat te vragen, sloegen ze alarm. Geen probleem! riep ik, ik ben journalist (wat voor sommigen dan wel juist weer een probleem is.) Ze vertelden dat ze zo door heel Baskenland rijden, in een busje zonder reclame van de partij, om overal in enkele minuten snel wat posters op te plakken voordat de aanhangers van de ‘gewapende strijd van de ETA’ hen opmerken, of gewoon nationalisten die niets moeten hebben van de ‘landelijke’ Spaanse partijen, de socialisten en de conservatieven van de Partido Popular. (Ze wilden trouwens geen foto’s, maar deze had ik daarvoor al van afstand genomen, en herkenbaar zijn ze niet…)

En nou was Lazkao, waar ik deze foto heb genomen, wel zeer ‘heet terrein’ voor de mannen. Maandag blies de ETA er hun net gerenoveerde partijkantoor op, waarbij geen gewonden vielen. Een jongeman die boven het kantoor woonde en wiens vader een socialistische wethouder was geweest, zag zijn flat behoorlijk beschadigd worden. lazkao2Woedend was hij, en hij toog een dag later met een grote hamer naar de plaatselijke Herriko Taberna, de bar waar de links radicale aberzales bijeenkomen en waarvan er zich één in elke stad en dorp bevindt. Hij sloopte het interieur, werd gearresteerd en moest uit het dorp vluchten om aan de wraak van zijn ‘politieke’ tegenstanders te ontsnappen. Leuk, verkiezingen.

Hommage aan ETA-leden

Geef een reactie

baskenland2

Het is het opvallende, maar tegelijk gebruikelijke beeld in veel kleine steden en dorpen in het Baskenland. Op het meest centrale plein van het plaatsje hangt een meestal lange rij foto’s; al jarenlang. Het zijn inwoners van het betreffende dorp die veroordeeld zijn voor het plegen van aanslagen of het toebehoren aan commando’s van de ETA. De burgemeester van die stadjes is dan meestal iemand van de links radicale aberzales, die beschouwd worden als de politieke arm van de ETA; daarom worden de foto’s niet verwijderd.

Eén avond per week is er een optocht om die ‘politieke gevangenen’ te eren. Maar vooral ook om te pleiten voor hun terugkeer naar het Baskenland. Het is altijd de politiek van de Spaanse staat geweest om veroordeelde ETA-leden zo ver weg mogelijk in gevangenissen te plaatsen. Aanvankelijk was dat op de Canarische Eilanden, later Zuid- en Midden-Spanje. Dat was een extra straf, zodat familieleden hen niet zo vaak konden bezoeken.

Deze foto maakte ik dinsdag (laatste dag van het carnaval) in Mondragón, het stadje waar precies een jaar geleden een socialistische wethouder door de ETA werd vermoord. ‘Van hem kunnen we geen foto op straat hangen,’ beklaagt een partijgenoot zich. Het is de schizofrene situatie van het Baskenland, waar de meerderheid tegen het geweld is en hoopt op een definitieve wapenstilstand. (Het meer volledige verhaal hierover, zaterdag in het AD: Baskenland stemt tegen angst)

En ondanks alles blijft Baskenland een prachtige land, natuurlijk, met onder anderen het prachtige Guggenheim-museum dat het straatbeeld van Bilbao beheerst en gisteren in de avondzon prachtig schitterde:

baskenland6

Hitler bombardeert Baskenland

Geef een reactie

guernica

Weer een korte reis in verband met de regionale verkiezingen van zondag. Ook in Baskenland gaat gestemd worden. Piepklein landje eigenlijk, je rijdt binnen een uur van de ene grote naar de andere grote stad, waarvan er drie zijn, Bilbao, San Sebastian en Vitoria, waar de regering zetelt. Helaas is het prachtige, bergachtige Baskenland met zijn enorme stranden buiten Spanje vooral berucht om de ETA, die gisteren een partijkantoor  van de socialisten opblies om zich ook even met de verkiezingen te bemoeien.

De foto is een herinnering aan andere bommen: de begraafplaats van Guernica, of Gernika op zijn Baskisch. Op de vermelde datum kwam het Condor-legioen van Hitler overvliegen, met hulp van ook nog wat Italianen van Mussolini, om de rebelse opstandeling en latere dictator Francisco Franco een handje te helpen in de door hem ontketende Burgeroorlog. Zo’n 70% van Guernica werd verwoest, honderden mensen overleefden het massale bombardement niet. Guernica is nu één van de meest ‘radicale’ dorpen in het verzet tegen de Spaanse staat. Het bombardement inspireerde Picasso tot zijn beroemdste schilderij:

picasso_guernica2