Een jaar geleden verhuisde het systeem van Amsterdam naar Barcelona. Ze waren daarover in de Catalaanse hoofdstad niet blij. En ze zijn het, drie bekers later, nog steeds niet. Waar ligt dat aan? Aan Louis van Gaal, de systeembeheerder uit Nederland die, zoals zoveel van zijn landgenoten, geen verstand heeft van platte politiek? Of aan de Catalanen die, juist omdat ze zo veel weten van vuig gekuip, geen benul hebben van modern voetbal?

De eenzame kampioen van de sportjournalist Edwin Winkels geeft het antwoord op deze relevante vraag. Het ligt aan Van Gaal. Winkels werkt bij de Catalaanse krant El Periódico. Hij volgt de FC Barcelona zoals een politiek redacteur van El Pais zich in de Cortes beweegt: dagelijks en op alle niveaus. Want de FC is meer dan een sportvereniging, meer dan een maatschappelijk middenveld: de club is een Weltanschauung. Sinds Johan Cruijff bij Barcelona voetbalde, is dit beeld zo langzamerhand cliché.

Winkels doet echter meer. Hij kent de Spaanse en Catalaanse geschiedenis, de stad Barcelona en de FC. En hij kent de taal, zowel de formele als de informele. Het resultaat is een fascinerend portret van een politieke cultuur die ons en Van Gaal vreemd is.

Van Gaal denkt namelijk in Hollandse termen. Maar in Barcelona tellen andere begrippen dan ‘discipline’, ‘teambuilding’ en ‘taak-uitvoering’. Daar gaat het om de macht, om de massa en om die trucs waarmee massa en macht verbonden worden. De kleine bouwmagnaat Núñez, een Bask maar desondanks al twintig jaar voorzitter van de FC, gebruikt ze om zijn positie te handhaven. Zijn tegenstanders wenden ze aan omdat zij geacht worden permanent aan het stoeltje van Núñez te zagen. De spelers beheersen de trucs om hun onvrede ook buiten de kleedkamer te luchten. En de sportjournalisten doorzien het spel, aangezien het hun dagelijks brood is. Eindeloos wordt er in de restaurants en bars gecomplotteerd. Even vaak worden er samenzweringen onschadelijk gemaakt. Alleen Van Gaal is er nooit bij. Als rechtgeaarde Hollander gelooft hij dat het woord sterker is dan de daad.

Op nagenoeg elke pagina in De eenzame kampioen is het raak. Het lozen van ‘mister’ Robson als trainer, het binnenhalen van het nagenoeg volledig Hollandse team-Van Gaal, het contracteren van de Nederlanders Hesp, Reiziger, Bogarde en Cocu, het conflict met de Bulgaarse provo Stoitsjkov, het verspreiden van valse informatie, de oprichting van de conspiratieve blauwe olifant die met behulp van Cruijff een referendum over Núñez weet te forceren, de verschijning van de oranje mammoet op de tribune van Camp Nou om de nieuwe ‘mister’ terug naar Zeist te jagen, de hilarische persconferenties na afloop van de wedstrijden en het surrealistische kampioensfeest na een diepterecord qua doelsaldo: van voetbal heeft Van Gaal veel verstand, van politiek een stuk minder, zoveel wordt duidelijk.

Is hem dat euvel te duiden? Ja en nee. Als Van Gaal niet naar Barcelona was gegaan, had geen haan er naar gekraaid dat hij een club bestiert zoals een effectenmakelaar zijn ‘dealingroom’. Maar omdat de arme coach juist naar Catalonië verhuisde, is deze managementmethode wel van belang. Van Gaal verwacht dat de Catalanen hem dankbaar zijn voor het kampioenschap en ziet dus over het hoofd dat Real Madrid een paar weken later de Europacup wint. Van Gaal denkt dat ‘Barca, Barca’ brullen op het balkon van het stadhuis passie is en erkent daarom niet dat hij een marionet is van Núñez.

Hoe loopt dit af? Als Van Gaal het toch redt, is het bewijs geleverd dat ook in Catalonië het protestantse woord sterker is dan de roomse praktijk. Zo niet, dan heeft Winkels in De eenzame kampioen op voorhand reeds de politieke analyse verschaft die zijn voortijdige vertrek begrijpelijk maakt.