Tagarchief: kerst

Waar de (dure) kerstboom vandaan komt

Geef een reactie

Weet niet wat die dingen nu in Nederland kosten, maar elk jaar weer verbaas ik me over de prijs die je in Spanje voor een natuurlijke kerstboom moet betalen. Wil ik een beetje een leuke boom hebben om de (3,50 meter hoge) huiskamer te decoreren, dan ben ik minimaal 45 euro kwijt. En dan doen ze ook nog, in het tuincentrum, of je een kerstboom met kluit krijgt die je zogenaamd daarna in je tuin kunt planten, maar uit die droom werd ik deze week geholpen: de bomen die werkelijk een kluit hebben en dus (terug)geplant kunnen worden staan in een enorm grote pot. De anderen zijn gewoon precies hetzelfde als een keurig afgesneden boom; dat laatste schijnen de Spanjaarden echter niet leuk te vinden, dus daarom verkopen ze ze hier met een klein kluitje en niet met die twee plankjes in de vorm van een kruis.

Alle bomen die hier worden verkocht komen uit Catalonië zelf en niet (meer) uit verre noordelijke landen. Toen in de jaren vijftig boeren in de buurt van Sant Hilari Sacalm (op de weg tussen Girona en Vic) zagen hoe tuinders uit Barcelona in december daarheen kwamen om dennebomen te kappen, dachten zij dat dat wel eens een goede markt zou kunnen zijn. Ze gooiden de aardappels uit hun tuinen en plantten er die dennebomen, die na drie jaar zo’n meter groot zijn en verkocht kunnen worden. In 2007, het topjaar, werden er liefst 1 miljoen van verkocht. En het zijn dus geen ‘zielige boompjes die zomaar gekapt zijn’, maar speciaal voor de Kerst gekweekt…

Sommige van die plantages staan gewoon midden tussen de huizen, zoals hier in Sant Hilari zelf. Het dorp ligt in Les Guilleries, een prachtig natuurgebied waar, door de kou in de winter en de nattigheid in de zomer (een Atlantisch microklimaat aan de Middellandse Zee), die dennebomen het goed doen. Eén van de tuinders zei me dat ze van zes tot 150 euro te koop zijn, maar die van zes heb ík nooit gezien.

De kerstboom werd overigens pas in 1870 in Spanje geïntroduceerd. De Russische aristocrate Sofia Troubetzkoy, afstammelinge van de tsaar, nam er één mee naar het paleis van haar man, de hertog van Sesto, Pepe Osorio, in het centrum van Madrid. Het duurde echter nog meer dan 100 jaar voordat de boom echt populair werd in Spanje.

Eén kilo kwijt met Kerst

Geef een reactie

Sommige Catalanen vinden het prachtig te horen: hoe anders de Kerst in Nederland wordt gevierd, nog geen 1.500 kilometer noorderlijker dan waar zij het vieren, in Barcelona. Verschil in details, van ’s middags of   ’s avonds eten, thuis of in het restaurant (doe je bijna niet hier, met Kerst).  Maar hetzelfde zouden ze kunnen zeggen van, bijvoorbeeld, Madrid. Ook dáár zijn de Kerstdagen weer heel anders dan in Barcelona. Zo is voor de Madrilenen – en alle Castiliërs in de omgeving – de Kerstavond met cochinillo (speenvarken) van uitzonderlijk belang, terwijl in Catalonië je tijdens de Kerst van alles mag doen als je maar op Sant Esteve, de 26ste, bij moeder viert (terwijl dat in Madrid alweer een werkdag is). En dan komen altijd de canelones op tafel, die zij gemaakt heeft van de restjes van de voorgaande dagen, vooral het (inmiddels gemalen) vlees van de sopa de galets op de 25ste. Ik schrijf bewust de 25ste en 26ste, want vertel je de Spanjaarden van onze 1e en 2e Kerstdag, dan kijken ze je met ongeloof aan. Hoe kan je nou een 1e én een 2e Kerstdag hebben…  

Ik heb deze Kerst van die plaatselijke traditie alleen de sopa de galets gerespecteerd, al aten we die al op Kerstavond. (Galets zijn enorme pastaschelpen, in een vrijwel alleen van vlees en botten getrokken bouillon). Omgeven door Hollandse liefde en familie verplaatsten we de volgende dag het Kerstmaal naar de avond – culturen zijn er om met elkaar vermengd te worden en het beste van verschillende gewoontes te nemen. Tegenslag: de lamsbouten die de avond ervoor uit de vacuüm-verpakking werden gehaald om in de marinade te zetten stonken… Ongelooflijke fout, onbegrijpelijk voor iemand die al zolang in Spanje woont. Hij (ik dus) zag in de supermarkt ogenschijnlijk smakelijke bouten uit Nieuw-Zeeland liggen. Foute keus, natuurlijk; hier koop je het lam op de markt en weet je dat het bijna rechtstreeks uit de Pyreneêën komt. Maar bij de gebruikelijke slager waren ze al ver tevoren uitverkocht, kon je nog slechts de ribbetjes en mitjanas krijgen. Geen excuus.

Om het Kerstverhaal kort te houden: vóórdat de geïmproviseerde kip op tafel kwam eerst een amuse (ja, hoort erbij) van een gegrilde asperge met eierdooier en sesamzaad, vergezeld van een geconcentreerde aspergecrème met bieslook. Daarna wat vis vooraf: salade van Baskische tomaat, gegrilde en ontvelde paprika, verse basilicum en boquerones in azijn (ooit ontdekt bij vooral in de zomer aangename Quai Ouest aan de Seine bij Parijs); daarnaast met dille en boter ingesmeerd bladerdeeg met gerookte zalm; een kleine pittige peper (pimiento del piquillo) gevuld met verse kaas; en mini-courgettes uit Zuid-Afrika met makreel en wakame-algen.

Daarna dus de kip, gemarineerd in komijn, koriander en citroensap; aardappeltjes gestoofd in een donkere bouillon van lamsvlees (nee, niet dat verrotte vlees, zo gek of gierig zijn we ook niet); prachtig dunne haricots verds, alhier judias bobi geheten, met aangebakken ibericoham, en patillons gevuld met geconfiteerde ui. Tot slot wat ijs met in rum geflambeerde bosbessen. Drank: een fijnzinnige syrah van Albet i Noya uit de Penedès en daarna een klassieke Faustino-rioja uit het uitzonderlijke oogstjaar 2004. Plus natuurlijk de onovertroffen Olivares dessertwijn als afsluiter.

Het smaakte lekkerder dan het er op de foto uitziet, en het resultaat was wonderbaarlijk: de weegschaal gaf vanochtend 88,8 aan; ruim een kilo minder dan vóór Kerst.

Mooie verhalen die gelukkig maken

Geef een reactie

Toevallig was ik er al enkele malen geweest, in de Colonia Vidal, een triest maar tegelijk boeiend overblijfsel uit de lange periode van Catalonië als grote textielnatie. Nog maar 15 gezinnen wonen er, de meeste gepensioneerden van toen. Vandaag er opnieuw naar toe, door de regen en sneeuw in het binnenland. Een Volkswagenbusje dat tóch met 130 km/u durft in te halen; 500 meter verderop stond hij,van alle kanten stuk, omgekeerd in de vangrail. De vette prijzen uit de kersloterij gingen naar Madrid en Getafe, maar toch, 50 miljoen euro aan winnende loten van een derde prijs is in een gat als Puig-reig niet mis. Alsof iedereen iets gewonnen heeft.

Dat was zeker het geval in bar Juventus, in die textielkolonie Cal Vidal, net onder Puig-reig, op de weg naar de skigebieden. Dolors Moreno had de bar een jaar geleden overgenomen, maar héél veel mensen komen er niet. Maandag had ze een tafel van 45, ze had het hele weekeinde al staan koken. Belden ze die ochtend af, konden niet komen vanwege de sneeuw. ’s Avonds zat ze aan de bar te huilen. Vandaag lachte ze breed, ontkurkte flessen champagne. Ze had voor 15 miljoen euro aan prijzen onder haar klanten verkocht. Zelf had ze, met zoontje Xavi, drie décimos gehouden. Goed voor 150.000 euro. Maar toch stond ze, om drie uur, weer achter het vuur, eten bereiden voor een tafel van twaalf. Patates enmascarades, aardappels met het vlees van de recente varkensslacht.

Daarom is deze loterij zo leuk, om de talloze verhalen die er achter de bescheiden winnaars zitten. Zoals Encarna, een schoonmaakster bij ons op de krant, El Periódico. Ze deed het onmogelijke door twee verschillende nummers op de Rambla te kopen die állebei wonnen; 140.000 euro bij elkaar. Maar morgen, zei ze, gaat de wekker gewoon weer om 4 uur ’s nachts om de redactie schoon te hebben als de slordige journalisten arriveren.

De jaarlijkse jacht op de winnaars

Geef een reactie

Morgen is het weer de dag, die van de massale gekte, vooral van ons (de media) in een vliegende jacht op de talloze winnaars van de Gordo, de hoofdprijs van de kerstloterij. Stand-by staan voor de krant, soms gedurende de volle vier uur die de trekking kan duren, en dan snel richting de plaatsjes of loterijkantoren waar de hoofdprijs het meest is verkocht. Vorig jaar was een makkie, met bijna alle series die in en rond Barcelona werden verkocht, zoals onderaan de Rambla.

Het is een ook in het buitenland bekende prijs, die Dikke van de Spaanse Kerst, misschien omdat het één van de meest sympathieke prijzen in de wereld, eentje die niet alle miljoenen bij één iemand terecht doet komen, maar de rijkdom onder duizenden dolgelukkige winnaars verdeelt.

Nog even het proces kort uitgelegd: morgenochtend gaan er 85.000 nummers in een grote bol. Van elk nummer zijn er 195 series verkocht. Zo’n serie is weer onderverdeeld in décimos, tiende delen van een lot die 20 euro per stuk kosten; de meest gebruikelijke manier om een lot te kopen. Dus zijn er in totaal 1.950 winnende tiende-loten die, bij de hoofdprijs, 300.000 euro per stuk opleveren; in totaal, 585 miljoen euro voor de hoofdprijs.

Maar nóg leuker dan tiende loten zijn de participaciones die in talloze winkels en bij clubs worden verkocht, zoals in het marktkraampje in Sant Andreu hier op de foto. Miquel verkocht aan zijn klanten 625 participaties van 1,20 euro van het winnende 32.365; voor dat miniscule bedrag kregen alle winnaars 18.000 euro terug. Het is de makkelijkste rekensom die de meeste mensen maken: van El Gordo krijg je 15.000 euro per gespeelde euro…

En ook al komen lang niet alle winnaars opdagen – vaak is het beter je anoniem te houden – die massale vieringen op plaatsen waar winnende nummers zijn verkocht maakt de kerstloterij altijd een stuk leuker dan, bijvoorbeeld, de Staatsloterij.

Zweep en cactus voor de chefs

Geef een reactie

De wereld is een zakdoek, zoals ze/we in het Spaans (El mundo es un pañuelo) zeggen. ‘ s Morgens om zes uur (drie uur Nederlands/Spaanse tijd) een droge muffin als ontbijt op het kitsch-moderne vliegveld van Dubai…

… ’s middags om half één (half twaalf Nederlands/Spaanse tijd) smakelijke fajita’s met een doodgeslagen Efes-pilsje op het vliegveld van Istanboel…

… en ’s avonds om half elf (terug naar de foto boven) de jaarlijkse traditie in Barcelona, het Kerstdiner met de collega’s van de (deel)redactie die in de krant bekend staat als Cosas de la vida en wij de Macro noemen, omdat hij verreweg de grootste en meest complete (maatschappij & Groot Barcelona) is. Zo’n 25 man rond twee tafels, kadootjes van de amigo invisible (voor de ene chef een cactus, voor de andere een zweep; dat krijg je van die anomieme presentjes-met-een-boodschap en onder Spanjaarden/Catalanen die elkaar nooit de waarheid in het gezicht durven te zeggen), een kort optreden van altijd dezelfde grappemaker, een biertje hier, een cubata daar en dan wordt het voor sommigen toch ineens half zes in de vroege ochtend voordat ze het bed weer opzoeken.

Restaurants zitten deze dagen vol met bedrijven, kantoren, redacties etcetera die, in de weken voor de kerstdagen, voor één keer in het hele jaar met z’n állen willen gaan eten, ook mensen die elkaar op het werk niet liggen of elkaar nooit aanspreken. Een goede traditie, al vinden er wel eens kleine drama’s plaats (alcohol maakt de tongen los) of bloeit ineens een romance op. Het lijkt me in ieder geval gezelliger dan de in Spanje volledig ongebruikelijke staande Nieuwjaarsreceptie, wanneer je allemaal al vól zit van de festijnen van de voorgaande dagen. Proost!

De jaarlijkse discussie rond de Kerstverlichting

Geef een reactie

Je kunt over alles discussiëren, dus is elk jaar weer de kerstverlichting in de straten van Barcelona reden voor pagina’s vol nieuws in de kranten, samen met het ontwerp van de kerststal die op het centrale Plaça Sant Jaume staat. Te duur, te goedkoop, te modern, te ouderwets, te schaars, te uitbundig; het is, samengevat, nooit goed. De cijfers zijn wel altijd leuk: dit jaar, verplicht door de crisis, doet de stad het rustig aan en wordt ‘maar’ 58 kilometer van de straten met kerstlampjes verplicht, waaronder verkeersaders als Aragó, op de foto. Helemaal donker kun je het natuurlijk ook niet laten, want dat nodigt de mensen minder uit tot consumeren, en dan worden de winkeliers weer boos. (Niet zelden zijn het daarom ook diezelfde winkeliers die extra verlichting voor hún straten betalen.) Er is zelfs een organisatie die niets beter te doen heeft en uitrekent wat in elke stad de kerstverlichting per inwoner kost. Piepkleine steden als Ceuta en Melilla zijn daarom het duurst, met meer dan 5 euro per hoofd van de bevolking aan kerstlampjes, terwijl Madrid rond de twee euro zit en Barcelona bij de goedkoopsten hoort, met slechts 40 cent aan lampjes per inwoner.