Tagarchief: werkloosheid

Vijf miljoen werkozen

Geef een reactie

De laatste twee weekeinden was ik met Nederlandse stellen in Barcelona wat aan het eten, en allen zeiden hetzelfde, toen we het over de enorme crisis hadden die Spanje in de greep heeft (al spreekt iedereen nu over Griekenland; maar als dat land ‘valt’, vrezen we hier ook het ergste). Ik noemde het ongelooflijke werkloosheidscijfer, nu op de rand van de nooit verwachte vijf miljoen, ofwel bijna 22% van de actieve bevolking, en hun antwoord was: je ziet er niets van op straat. Tja, inderdaad, wat moet je er van zien, van de groeiende armoede, van de gezinnen die steeds meer problemen hebben om rond te kopen, van de 350.000 gezinnen die sinds 2007 hun woning zijn kwijtgeraakt omdat ze de hypotheek niet meer konden betalen: het huis kwijt, vervolgens geveild en meestal door de schuldeisende bank opgekocht voor een veel lager bedrag dan die resterende hypotheek; dus mensen zitten zónder huis én met een torenhoge schuld; sommigen pleiten voor het Amerikaans systeem: je verlaat je huis, laat de sleutels achter, maar hoeft de hypotheekschuld niet meer te betalen.

Natuurlijk, in een stad als Barcelona zitten veel restaurants nog vol (maar minder dan vijf jaar geleden), maar dat komt vooral omdat de toeristen het beeld een beetje vertekenen. Vijf miljoen werklozen, dat kun je niet meer verbergen. En onder de jeugd tot 25 jaar is zelfs 48% werkloos. Onder de buitenlanders is het 32%.

Deze keiharde cijfers zeggen eigenlijk genoeg. Met zóveel werklozen, wordt de consumptie lager, hebben winkels en bedrijven en fabrieken daar last van, moeten er meer mensen worden ontslagen en blijft dat aantal werklozen groeien… Eén voorbeeld: nooit eerder werden zo weinig auto’s verkocht als deze maand oktober en inmiddels zijn bij de dealers 50.000 banen verloren gegaan. Je hoeft echt geen econoom te zijn om de wanhopige toestand te begrijpen.

Op dit moment zijn er 1,4 miljoen gezinnen in Spanje waar géén van de leden een baan dus inkomen heeft. Én er zijn steeds meer langdurige werklozen, die al drie jaar of langer zonder baan zitten en dus geen uitkering noch bijstand krijgen. En die bedragen zijn ook niet om het lang vol te houden: in Spanje krijg je maximaal twee jaar een WW-uitkering, die maximaal 1.397 euro is als je twee of meer kinderen hebt, maar voor de meesten veel minder, omdat hun salaris nog geen 1.000 euro was en ze 70-80% daarvan als uitkering ontvangen. Na die twee jaar (of een minder lange periode, ligt eraan hoe lang je hebt gewerkt) betaalt de regering nog 425 euro per maand. Daarna is er niets meer, de absolute leegte.

P.S. Mijn 18-jarige zoon zoekt al maanden een baan in de horeca, na een jaar in Londen eindelijk eens een beetje Engels te hebben geleerd; maar zelfs die extra taal (naast Spaans, Catalaans en Nederlands) helpt niet eens meer in de horeca- cq. toeristenindustrie… Hij is één van de 5 miljoen die zich, om voor cursussen en projecten in aanmerking te komen, bij de Oficina de Empleo als werkloze heeft ingeschreven.

 

25 euro voor 5 dagen werk

Geef een reactie

Op zoek naar werklozen. Dat is, helaas, niet moeilijk in Spanje. Vroeger ging je naar een arbeidsbureau, wachtte je mensen op die naar buiten kwamen lopen en vroeg je hen vriendelijk of je wat over hun situatie mocht weten. Nu ga je gewoon naar elk willekeurig dorp, Castelldefels in dit geval, en kijk je rond een uur of 12 ’s middags goed om je heen. Dan zie je een jong jochie met twee afgedekte vogelkooitjes lopen. Dat was een hobby die tot voor kort was voorbehouden aan gepensioneerde mannen die alle tijd hadden hun vogeltjes (bijna altijd jilgueros, ofwel putters of distelvinken) uit te laten en uren op een pleintje in dorp of stad met anderen te praten terwijl de vogels op een muurtje rond konden kijken, zonder trouwens de vogel naast hen te mogen zien.

Ja, zei Alex, hij was 18 jaar, werkloos en had helaas tijd genoeg. De meest getroffen groep, in de diepduikelende Spaanse economie, zijn deze schoolverlaters, vaak zonder diploma. Van jongens en meiden tussen de 16 en 24 die niet meer op school zitten zijn meer dan 40% werkloos. “Ga met me mee naar het plein, daar zitten werklozen genoeg,” zei de aardige jongen ook nog. En daar waren ze, aan de bar met een cognacje, op het terras met een spel kaarten of domino, op straat met een babbeltje: 4,6 miljoen werklozen zijn héél veel werklozen.

Terwijl heel Europa zich zorgen maakt over welk land na Griekenland als volgende instort en miljarden euro’s hulp gaat vragen, Portugal of Spanje, hebben deze mensen geen boodschap aan macro-economische spookbeelden. Hun dagelijkse leven is een trieststemmende aaneenschakeling van frustrerende ervaringen. Ergens een CV’tje afgeven is al ontmoedigend: óf er ligt al een enorme stapel A4-tjes in een bak te wachten tot iemand hen leest, óf het bedrijf doet de deur niet eens meer open en vraagt via de intercom het CV maar in de brievenbus te stoppen. Bijna nergens is er werk meer. Álex kon vijf dagen aan de slag op een kleine kermis, hij moest een attractie een beetje in de gaten houden, op de kinderen passen, van vier uur ’s middags tot na middernacht. Aan het einde kreeg hij 25 euro, voor die 5 dagen. “Ik voelde me gepakt, had toch wel minimaal 40 euro verwacht.”

Pas op hun dertigste het huis uit…

Geef een reactie

Eén groot, één héél groot verschil tussen Spanje en Nederland: je krijgt hier je kinderen bijna het huis niet uit. Volgens de statistieken moet ik nog zo’n tien tot elf jaar wachten voor deze twee hun eigen rommelkamer verlaten en ergens anders gaan ontdekken dat het wel erg comfortabel was bij papa te wonen. De Spaanse jongeren zijn, samen met de Portugezen en Italianen, de laatsten in Europa die zich emanciperen: de jongens gaan met 28,8 jaar het huis uit, de meisjes met 29,8. Nou kan ik me herinneren dat dat in de jaren negentig nog 34 jaar was, dus het land is er op vooruit gegaan. Maar de huidige crisis heeft die tendens weer geremd; slechts drie van de tien Spaanse jongeren zijn nu vóór hun dertigste het ouderlijk huis uit.

Belangrijkste reden: flats en woningen zijn voor die jeugd nauwelijks te betalen. Als ze al werk hebben, dan is dat voor velen voor een salaris van minder dan 1.000 euro. En het fenomeen van studenflats of -kamers dat ons in Nederland gemiddeld met 24 jaar van huis doet gaan, bestaat in Spanje nauwelijks. Dus wachten de meesten op een stabiele relatie of, direct, het huwelijk om met twee salarissen de huur of hypotheek op te hoesten. 

Niet dat Spaanse 17- en 19-jarigen niet een beetje zelfstandig zijn; ze gaan alleen met vrienden een paar dagen skieën – lang op vakantie, dat nog niet echt, want zolang pa je meeneemt naar Nepal, Cuba, New York, Lofoten of, dit jaar, Zuid-Afrika, dan wil je wel mee -, proberen in de zomer wat bij te verdienen, komen regelmatig ’s nachts niet meer thuis, maar toch: dat geliefde en soms zo gehate huis helemaal achter zich laten, dat lukt niet echt.

Bijna nergens in Europa is de jeugdwerkloosheid ook zo hoog; dat zal er ook wel mee te maken hebben. En die werkloosheid is weer het hoogst onder de vele jongeren die slechts de middelbare school tot de verplichte 16 jaar hebben afgerond, nooit hoger dan een VMBO-niveau, en daarna geen enkele opleiding meer hebben genoten.  Ook dat onderwijsgat is met het welvarende deel van Europa heel groot.

Kortom, het valt niet mee, volwassen worden in Spanje. Misschien moet je als ouder blij zijn dat ze pas op hun dertigste oprotten; dan is de kans kleiner dat ze directbij het verlaten van de voordeur in de sloot belanden.

Zonder werk raakt de ijskast leeg

Geef een reactie

Rosa en Manel werden ineens groot nieuws toen hun buurvrouw Arantxa vorige week een brief naar de krant stuurde. “Mijn buren lijden honger omdatz e gene werk hebben.” Gewone buren, zoals iedereen die heeft. Hij een loodgieter van 31 jaar, zij huisvrouw van 24. En een kind van vier, Désiré. Een hypotheek van 1.000 euro per maand, uit een tijd dat het nog goed ging en iedereen een huis kon kopen, maar waar de uitkering van 421 euro nu niet tegenop kan.

Ze werden nieuws, omdat de zware crisis waar Spanje als allerlaatste EU-land uit zal klauteren, ineens een zo herkenbaar gezicht kreeg in een klein dorpje in de buurt van Barcelona. Rosa en Manel willen niet op de foto, want ze schamen zich voor hun situatie. Maar hun relaas maakte een golf van solidariteit, begrip en vergelijkbare verhalen los. “We zijn niet de enigen. Dát willen we benadrukken. En dáárom moet er iets gedaan worden.”

Ze zijn niet de enigen, nee. Inmiddels zitten meer dan vier miljoen mensen in Spanje zonder werk, zo’n 20% van de beroepsbevolking. Onder jongeren tot 24 jaar is dat het dubbele. Veel massa-ontslagen bij grote bedrijven zijn de oorzaak, maar nog meer het beëindigen van de talloze tijdelijke contracten die er de laatste jaren waren afgesloten. ‘Vuilniscontracten’, noemen ze die in Spanje, met salarissen niet hoger dan 1.000 euro per maand.

Vooral de bouwwereld heeft een enorme knauw gekregen, de zeepbel van kunstmatig hoog gehouden huizenprijzen is uit elkaar gesprongen, tienduizenden net gebouwde flats staan leeg en de rest van de bouw ligt volledig stil. Aan Manel ontbrak het tot twee jaar geleden nooit aan werk. “Ik verdiende zo’n 3.000 euro per maand en daarnaast kon ik overal bijklussen als ik wilde.”

Het jonge stel kocht een stukje grond in Sant Pere de Vilamajor en bouwde er het eigen huis. “Na mijn werkdag stonden we van zes tot half tien nog aan het huis te werken.” De benodigde hypotheek kregen zij eenvoudig van de bank. “Die bank behandelt ons nu uitstekend, want de hypotheek kunnen we niet betalen. Wel gaat onze uitkering direkt naar de bank, daar zien we nooit wat van. Daarnaast hebben we niets.”

In mei 2008 raakte Manel werkloos. Talloze pogingen om werk te krijgen, ook voor Rosa, liepen op niets uit. Gedurende 10 maanden kreeg hij de maximale WW-uitkering van 1.100 euro, daarna een bijslag van 421 euro. Met wat schrapen moeten Rosa en Manel nu rondkomen van 20 euro per week. “Het is niet te beschrijven hoe moeilijk dat is.” Buren als Arantxa geven hen regelmatig eten, of kopen pakken melk voor de kleine Désiré. De sociale dienst van het dorp en organisatie Caritas helpen met pakken rijst en linzen, en af en toe krijgen ze een tegoedbon van 50 euro. “Dan kopen we soms wat vlees, want normaal kunnen we dat niet betalen,” zegt Rosa.

Na haar verhaal in de krant kreeg Rosa voorlopig drie dagen werk als schoonmaakster. Mensen schonken goederen en eten, die het stel nu samen met de kleine gemeente onder andere behoeftigen verdelen. “Want er zijn zoveel mensen met problemen en vaak nog schrijnender gevallen dan wij.”

Op straat zie je het niet aan ze, noch aan de inrichting van het huis. Maar de ijskast staat leeg. Het is de verborgen armoede van een Spanje dat, volgens de experts, nog jaren nodig zal hebben om zich te herstellen en nog méér dan Griekenland risico loopt bankroet te raken. De serie maatregelen die de regering vrijdag aankondigde zijn voor de middellange termijn, zullen Rosa en Manel vandaag nog niet helpen.

Waarom Spanje 3,5 miljoen werklozen heeft

Geef een reactie

werkloosheid

Vriend vroeg waarom de werkloosheid in Spanje zo belachelijk hoog is (las hij in Herald Tribune, dat nivo), maar mijn antwoord, over de telefoon geïmproviseerd, vond hij maar matig. Bij deze een nieuwe poging, al zal die ook niet te diepgravend zijn. Economie is niet mijn sterkste punt. Eén op de vijf mensen van tussen de 18 en 65 jaar die je in Spanje op straat tegenkomt heeft dus geen werk; 20% van de beroepsbevolking betekent 3,5 miljoen mensen. Ruim een miljoen meer dan een jaar geleden. Waar komt dat miljoen ineens vandaan? Uit de bouw vooral. Jarenlang bouwde Spanje meer dan Frankrijk en Duitsland bij elkaar, nu ligt vrijwel alles stil. Geen mens die nog een flat of huis koopt, en grote investeerders durven enorme bouwprojecten niet af te maken.

siestaToch is het niet die bouw alleen, want die bedrijfstak is goed voor ‘slechts’ 995.000 van alle werklozen. Liefst twee miljoen komen uit de dienstverlenende sector. Daar hoort onder anderen het toerisme bij, en daar word je dit jaar ook niet vrolijk van. Normaal vliegen in de zomermaanden de werkloosheidscijfers omlaag, nu is er sprake van slechts een minimaal herstel. Er komen 20% minder Britten dan vorig jaar, en Britten zijn met 27% dé grootste markt voor Spanje. Sommigen zullen er dolblij mee zijn, dat er minder Engelsen op de boulevard lopen, de bar- en pubeigenaars in Salou, Benidorm, Mar Menor en Torremolinos zijn doodongelukkig.

Gisteren kwam een bank, la Caixa, met nieuewe gegevens. Niet alleen de bouw is verantwoordelijk, of het toerisme, ook het feit dat héél erg veel van de werklozen heel laag zijn opgeleid en daardoor niet snel een andere baan vinden. Slechts een minimaal deel van de werkloze 50-plussers heeft ooit de middelbare school afgemaakt. In Scandinavië krijgen ook de werkloze oudere mensen een cursus of herscholing om nieuwe kansen te creëren, in Spanje worden ze aan hun lot overgelaten. En dat lot is ook financieel moeilijk te dragen: liefst 1 miljoen van die 3,5 miljoen werklozen hebben geen uitkering. Ze hebben er geen recht op, omdat ze niet voldoende tijd hebben gewerkt (op een legaal contract, dus met de noodzakelijke sociale lasten om later een WW-uitkering te kunnen krijgen), of de periode waarin ze recht hadden op een uitkering (maximaal twee jaar) is al verstreken.