Tagarchief: dood

Praten over de dood

P1020574

Met een dominee, een atheïst en een antropologe een uurtje op de radio praten over de dood, en het leven (?) erna, het lijden, euthanasie, en al het andere wat er voorbij komt. Naar aanleiding van Allerheiligen, de dag dat de kalender iedereen naar het kerkhof stuurt. Totaal onverzoenbare standpunten, natuurlijk. Maar het is niet fout, in het publiek praten over de dood. Het is één van de argumenten die ik altijd geef in de interviews over Mari’s Deseo Vivir, het boek, overal in Spanje te koop. Ik roep maar steeds dat  de dood in onze westerse, door katholieke en protestantse doembeelden overheerste maatschappij, nog té veel een taboe is. En dat zo’n boek, waarin de dood én het leven 280 pagina’s lang voortdurend aanwezig zijn, zo’n taboe een beetje zou kunnen doorbreken.

icoEn zo word je al snel een expert in de dood, omringd, enkele dagen eerder in het Catalaans Oncologisch Instituut, door artsen die er eigenlijk veel méér van weten, er dagelijks mee te maken hebben, een oncoloog en een specialist in paliatieve zorg.

Oók Spanje wordt steeds minder geloviger, de verplichting naar de kerk te gaan is er niet meer zoals onder een dictatuur. Inmiddels worden liefst 52% van de huwelijken búiten de kerk om gesloten, wat voor een vaak nog oer-katholiek land als dit heel veel is. Maar op het moment van de dood blijken de meeste mensen (of hun familie’s) tóch voor de zekerheid nog even bij de priester langs te willen: nog altijd is 95% van de begrafenissen een katholieke, door een priester geleide gebeurtenis, is 2% van andere geloofsovertuigingen en slechts 3% een niet-religieuze ceremonie…

De onschuld kwijt

sitges1

Joel stond deze week bij ons in de tuin. Hij was nummer 27 van de 34. Allemaal jongelui uit Sitges van 18, 19 en 20 jaar. Sara, m’n dochter, had ze opgetrommeld. Don, de buurman, maakte foto’s van ze. Volgende week komen TV-makers uit Wales voor de opnames van een aflevering van een enorm populaire jeugdserie, die al 12 jaar draait. Al die jaren met dezelfde hoofdrolspelers. Die zijn nu ook 20 jaar, en volgens het script op vakantie in Sitges. Hun leven wordt gevolgd, maar alles is fictie. De 34 jongens en meiden zouden als figuranten meespelen, drie dagen lang.

Ik weet niet of ze het nog kunnen, De werkelijkheid was hard vandaag, veel te hard voor die leeftijd. Joel, vriend van allen, liep op straat door het dorp, de drukste straat van Sitges. Het was half zeven, topdrukte. Drie jongens ‘van buiten’, want in Sitges kennen ze elkaar allemaal, zeiden iets tegen Joel. Hij riep iets terug, gaf er misschien een duw bij. Toen trok één van de vreemden een mes, tussen tientallen wandelaars in. Het ging direct het hart van Joel in. De daders vluchtten, Joel bloedde in enkele  minuten dood op de drukste hoek van het dorp.

Om elf uur hadden al z’n vrienden en vriendinnen, en dat zijn er veel, afgesproken op dezelfde plaats. Pas een uur eerder was zijn lichaam daar weggehaald. Eén van de daders was gearresteerd. Bij het station, ging het gerucht, en alle vrienden renden erheen, wilden hem villen. Om elf uur was het rustiger. Iedereen nam een kaars mee, sommigen bloemen, een enkeling een foto. ‘We zullen je nooit vergeten’. Jongeren van die leeftijd zó zien huilen, tussen woede en wanhoop, tussen verdriet en onbegrip, doet pijn. Heel veel pijn. Een meisje is haar vriendje kwijt, ze is 19. Hij liep gewoon over straat, in het dorp waar hij was opgegroeid, waar dit nooit gebeurde. Tot het gebeurde.

UPDATE: De drie daders zijn vandaag gearresteerd.

De dood dichtbij

img_5800

Was een plaats waar ik bij mijn vorige bezoeken an Kathamndu nog niet was geweest: Pashupatinath, de hindoestaanse tempel gewijd aan Shiva. Je mag er als niet-Hindoestaan niet naar binnen (wat dat betreft zijn de boeddhisten gastvrijer, je kunt elk klooster zo binnenlopen), maar je kunt er wel omheenlopen. Een student vergezelde me, vertelde tig verhalen, en nam me mee naar plekjes vanaf waar je het meest bijzondere van deze plek kunt gadeslaan: de crematies aan de lopende band van overleden Hindoestanen. Het is een streng ritueel, met allerlei voorschriften (de oudste zoon steekt de brandstapel aan als de vader is overleden, de jongste zoon doet het als de dode de moeder is), maar daarna mag de familie er niet meer bij zijn. Terwijl op de foto net iemand is aangestoken (op speciaal hout), wordt links een familielid getroost. Op het moment van de foto waren er drie lijkverbrandingen tegelijk; en zo gaat het 24 uur per dag door.

Begrafenis

cervera

Vanochtend hebben we Mercé begraven, een collega van de krant. De zoveelste al, in de laatste paar jaar. En geen mensen van 80, 90 jaar, allemaal hardwerkende journalisten van in de vijftig, sommigen net zestig. Mercé was 55. Borstkanker. Deze week werden verschillende cijfers bekend. In Nederland zijn vorig jaar voor het eerst meer mensen overleden aan kanker dan aan hart- en vaatziekten. In Spanje is het aantal gevallen flink gestegen, en de kans op genezing ook. Kanker is niet meer identiek aan dood, natuurlijk, maar ondanks alle medische vooruitgang is het vaak nog wel zo.

Misschien moeten we er maar gewoon aan wennen. Een vroege dood is heel gewoon. De levensverwachting is overal steeds hoger. Heel veel mensen worden veel ouder dan vroeger, maar heel veel redden dat gemiddeld evan zo’n 76 jaar bij lange na niet.

Eigenlijk moeten we er niet te veel om rouwen. Gewoon de mensen die ons vroegtijdig moeten verlaten, op weg naar een andere, totaal onbekende wereld, het allerbeste toewensen. Een glimlach vol hoop als laatste afscheid. Dat hebben we vanorgen ook proberen te doen. Goede reis, Mercé.