Een regenachtige ochtend in Vic. Ooit, nog niet eens zo lang geleden, was het de meest Catalaanse middelgrote stad in het binnenland, niet eens zo ver van Barcelona. Gesloten Catalaans spraken ze daar, en spreken de oorspronkelijke bewoners nog steeds. Maar die laatsten voelen zich inmiddels een minderheid tussen de 39.000 inwoners. Vic is één van de gemeentes met het grootste percentage niet-Europese immigranten onder zijn inwoners, dat wat wij vroeger gastarbeiders noemden. Officieel komt 23% van ver weg (cijfers uit 2008), vooral uit Marokko en Ghana, maar volgens het straatbeeld zijn het er al meer. Andere ‘gaten’ met nóg hogere percentages allochtonen zijn Guissona (met liefst 45%, bijna allemaal Roemenen die in de vleesfabriek met dezelfde naam, Guissona, werken) en Salt (38%, een voorstadje van Girona).
Vooral de duizelingwekkende snelheid van die toeloop van de buitenlanders levert in Vic spanningen op. De zo autochtoon Catalaanse stad had in 1991 nog maar 1% buitenlanders, in 2001 was dat 10% en nu dus die 23% of meer. De klachten zijn de typische, overbekende: ze pakken onze baan af (zeker in een periode van crisis en 20% werkloosheid een populair argument) en ze maken de boel onveilig. Een ideale voedingsbodem voor de enige xenofobische partij in heel Spanje, Platform per Catalunya, in de laatste gemeenteraadsverkiezingen met 18% van de stemmen de tweede partij.
Boeiend om te zien blijft het wel, zo’n multiculturele markt op de Plaça Mayor die je bijna nergens in Spanje aantreft. Die immigranten zijn allemaal op de varkensindustrie (en vooral de vleesverwerking) in de streek Osona afgekomen. Hier staan o.a. honderdduizenden varkens die uit Nederland worden gestuurd om, ongetwijfeld goedkoper dan thuis, vet te laten mesten.
Een oer-Catalaan naast een Ghanees bij een marktkraam; ze zullen waarschijnlijk nooit een woord met elkaar wisselen. De rest van Catalonië en Spanje probeert les te trekken uit de ervaringen van Vic, al hebben sommige gemeentes dat niet echt nodig. In Lloret de Mar, Salou, Empuriabrava en Sitges is het aantal buitenlanders ook boven de 25%; maar dat zijn anderen, westerlingen met geld en een blanke huidskleur.