De ‘roots’ van Máxima, burgermeisje in Argentinië

In haar eigen land kennen ze haar nauwelijks; jong en onbekend vertrok ze op haar 25ste uit Buenos Aires. Hoe was dat leven daar, van Máxima. En hoe zou het nu zijn? Voor het eerst verbreken haar ouders, haar broer Martín en haar beste vriendinnen hun stilzwijgen om een tipje van de sluier van de ‘Argentijnse’ Máxima op te lichten, een spontane meid uit een gezin van de middenklasse.

(Edwin Winkels, AD, april 2011)

Er is een grote parkeergarage, en een bijna net zo grote supermarkt. Stadsbussen tuffen om de paar minuten door de straat. Even verderop drie restaurants. Aan de overkant een hostel waar een bed op een zaal al voor minder dan 10 euro te beslapen is. Er staan flats te koop voor 90.000 tot 170.000 Amerikaanse dollars. Op straat ligt veel hondenpoep, niemand ruimt het op. Mensen lopen af en aan. Enkele straathoeken terug bruist de kruising met de Avenida Santa Fe van nóg meer leven, barretjes, terrasjes, vier rijbanen voor de auto’s.

De straat ligt in wat Buenos Aires als één van zijn betere wijken kent, Recoleta, maar wat in Nederland, door al dat leven buiten, bijna een volkswijk zou zijn. Zeker geen Wassenaar of Bloemendaal. Ook geen Amsterdam-Zuid. Máxima woonde er vanaf haar twaalfde jaar voordat ze in 1996 op haar 25ste naar New York vertrok. Daarvóór groeide ze zes straten verderop op, in Barrio Norte, eveneens aan de noordkant van Capital Federal, zoals de inwoners hun stad noemen.

,,Nee, op straat speelden Máxima en haar broers en zus nooit, dat is in Buenos Aires bijna onmogelijk, met al dat verkeer,” zeggen haar ouders, Jorge Zorreguieta en Maria del Carmen Cerruti. ,,Bij onze eerste woning, in de Barrio Norte, was het iets rustiger, een straatje zonder auto’s bijna, maar toen Máxima twaalf was verhuisden we naar deze flat, in Recoleta, met veel meer leven en drukte op straat. Vooral omdat ons huis op anderhalf blok van de drukke Avenida Santa Fe ligt. Normaal gesproken, zodra de kinderen uit school kwamen, hadden ze veel buitenschoolse activiteiten, zoals tennis, muziek, etcetera. En daarna gewoon naar huis.”

In de aangrenzende wijk Palermo vonden zij een kleuterschool voor Máxima, Maryland, een groot gebouw op een hoek waar spandoeken de school aanprijzen omdat hij bilingüe is, tweetalig, Spaans en Engels, zoals vrijwel alle privé-scholen in de stad. De ouders betalen er voor de kleuters zo’n 650 pesos per maand, ruim 100 euro. Engels is belangrijk voor de Argentijnen. Daar, op Maryland, komt Máxima al in contact met veel van de meisjes die nu nog altijd haar vriendinnen zijn. Samen met enkele van hen gaat ze daarna naar Northlands, de lagere- en middelbare school in Olivos, die nu bijna 1.100 peso’s per maand kost (zo’n 190 euro), torenhoge bedragen voor de meeste Argentijnse gezinnen.

Valeria, Agus, Samantha, Cynthia, Florencia, Tristana, Fernanda… Ze waren getuige, dama de honor of gewoon genodigde op de bruiloft met de Nederlandse prins, of peetmoeder bij de doop van de kinderen. Ze spreken elkaar regelmatig, al wonen sommigen, net als Máxima, in het buitenland, in Londen, in Italië. ,,Het geheim van onze vriendschap is dat we elkaar als personen enorm respecteren en een grote solidariteit voor elkaar voelen. We steunen elkaar altijd, hoewel onze situatie per vrouw nogal verschilt. Die van Máxima is bijzonder, natuurlijk, en om die vriendschap te behouden is het respect voor zowel haar als onze privacy fundamenteel geweest,” leggen de vriendinnen uit waarom zij nooit over Máxima hebben willen vertellen. Het is voor het eerst dat ze, na overleg met Máxima zelf, over hun hechte groep iets zeggen, zonder individueel geciteerd te willen worden. Eén spreekt voor allen, allen spreken voor één. Zo sterk is hun band, zeggen ze, dat veel van hun mannen óók goede vrienden van elkaar zijn geworden. ,,En we kunnen enorm met elkaar lachen. Waarover? De gewone dingen waarover elke vriendinnengroep kan lachen. Er is veel humor, een goed gevoel.”

De één is met een Nederlandse baron getrouwd, anderen met een ingenieur of ondernemer, een derde heeft haar eigen kleuterschool opgericht… Geen van hen, echter, is een heuse prinses geworden. ,,Ja, dat veroorzaakte nogal wat roering, toen ze de relatie met een Nederlandse prins begon,” lachen de vrouwen. ,,Het was natuurlijk iets heel nieuws, iets onbekends, maar we hebben haar beslissing altijd volledige gerespecteerd.” Ze zien elkaar weinig, soms in Argentinië, soms in Nederland. Die nieuwigheid van het begin is er nu af, nu lijkt het of ze in Den Haag hun vriendin in een gewoon Hollands gezien opzoeken. Willem-Alexander is voor hen Alex. ,,Alex is een uitstekende gastheer en probeert ons altijd op ons gemak te doen voelen als we op bezoek zijn. En omgekeerd valt hij goed in de groep en gedraagt hij zich heel natuurlijk als ze hier in Argentinië zijn.”

Minimaal twaalf jaar trokken de meeste van de meiden met elkaar op, tijdens hun jaren op Northlands. ,,Het motto van de school is friendship and service. Met dat als basis word je er goed opgeleid voor een veeleisende samenleving. We zijn trots op de school, het respect voor de culturele, sociale en religieuze diversiteit werd ons er bijgebracht. En de waarden van de vriendschap.” De school ligt in de aangename rust van Olivos, één van de tuindorpen aan de noordkant van Buenos Aires, bijna allemaal met een jachthaven. Degenen die in de stad zelf woonden, zoals Máxima, werden elke dag met een bus gebracht en gehaald, een reis van een uur door het hectische verkeer. Bijna alle woningen zijn er vrijstaand en op elke twee hoeken een bewaker in een hokje zit; de onveiligheid is een groeiend probleem in Argentinië, en vooral de rijkere mensen moeten zich steeds beter beschermen om overvallen te voorkomen.

Ook Máxima kwam op die jachthavens, de Clubs Nauticos of Yacht Clubs aan de Río de la Plata waar de Argentijnse midden- en bovenklasse zich graag vertoont. Met haar ouders, neven, nichten. Van een historisch sjieke, rijke familie kwam zij niet, de van oorsprong Baskische achternaam Zorreguieta komt niet voor in het lijstje van traditionele, machtige en welvarende Argentijnse geslachten. Maar zijn goedlopende douane-onderneming en zijn latere functie als staatssecretaris van Landbouw tijdens het regime van dictator Jorge Videla bezorgden Zorreguieta de nodige invloed. Over dat verleden van de vader van de prinses doen de meeste Argentijnen zelf niet moeilijk, het zijn niet de burgers maar de militairen van dat bewind die nog altijd worden berecht. Videla zelf werd in december tot levenslang veroordeeld.

,,Wij, de Argentijnen, zijn nogal op de familie gericht,” zegt haar moeder, ,,we willen graag veel momenten van ons leven delen met die familie, met de opa’s en oma’s, met de neven en nichten, de ooms en tantes. Bijna elk weekeinde gingen we met de kinderen op pad, zeker toen ze nog klein waren, deden we heel veel dingen met de familie, maar ook met vrienden. We trokken we veel naar het stadje Pergamino, niet alleen omdat daar een groot deel van mijn familie woont, ook omdat we daar een stuk land hadden.”

Het verschil in afkomst en klasse is groot, in het immense land, 67 keer groter dan Nederland, en waar slechts 40 miljoen mensen wonen. Van de arme buitenwijken aan de zuidkant van de stad naar de vele tienduizenden vrijstaande woningen aan de ‘goede’ noordkant van de stad. Het zijn klassen die elkaar vrijwel nooit onmoeten. De eersten reizen met de metro en de colectivo, de stadsbus, de anderen met hun auto of de taxi. De ene groep blijft zelfs in de bloedhete zomer in Buenos Aires, de andere vertrekt naar de stranden van Mar de Plata of, in Uruguay, Punta del Este, of kiest voor de koelte van Patagonië.

De familie Zorreguieta zocht een soort middenweg, reisde bijvoorbeeld nooit in het vliegtuig naar de vakantiebestemmingen maar met de oude auto. Zoals naar de wintersport, aan de noordkant van dat Patagonië, rond San Carlos de Bariloche aan de rand van het Andes-gebergte. Martín Zorreguieta, twee jaar jonger dan zijn zus Máxima, herinnert zich die oneindige reizen over de weg nog goed, in een auto vol kinderen. Op die lange route is er, uren na Buenos Aires verlaten te hebben, opeens, ruim 400 kilometer lang, helemaal niets. Eén lange rechte weg, met hooguit vier bochten. Een eindeloze strook asfalt, twee rijbanen, tussen de absolute droogte. Geen gras, geen dorp, geen huis, niets. De totale leegte. ,,We stopten altijd in de buurt van Neuquén, om te overnachten, dan hadden we er al driekwart van de reis opzitten”, zegt Martín. Hij moet lachen, zag hem al aankomen. Ja, zegt-ie, zijn schoonfamilie heeft hem allang verteld wat dat Neuquén betekent, in het Nederlands.

Na Neuquén, de hoofdstad van Patagonië, volgt het laatste deel van de reis, tot San Carlos de Bariloche op 1.600 kilometer van Buenos Aires. Zoals van Amsterdam naar Rome, maar dan zonder steden noch dorpen onderweg, helemaal niets. ,,Soms doe ik het nog steeds in de auto, maar nu kun je het in 15 uur redden, de verbindingen zijn verbeterd. Maar vliegen is beter,” zegt Martín. Toen waren zij zeker anderhalve dag onderweg naar de skigebieden van de Cerro Catedral, waar de Zorreguieta’s een huisje haden op de flanken van de berg, tot een bosbrand het volledig verwoestte. Huis kwijt, maar de droom niet.

,,Ik ben in die vakanties verliefd geworden op deze streek,” zegt Martín, de broer die in leeftijd (38) het dichtst bij Máxima staat maar het verst van haar vandaan woont, in Villa La Angostura, een dorpje aan het betoverende Nahuel Huapi-meer, waar hij sinds 2003 zijn restaurant Tinto Bistró runt. Máxima en Willem-Alexander zijn er enkele malen op bezoek geweest. ,,Al vijf jaar werk ik niet meer mee aan reportages in kranten of tijdschriften,” zegt Martín, ,,want altijd was ik weer ‘de broer van’. En dat is écht niet de reden dat ik dit restaurant ben begonnen.” Inmiddels zijn het drie restaurants, trouwens. Eén in het hotel Panamerican in Bariloche en één, Ciento Ochenta, in de winter op de skipistes van Cerro Bayo, een skigebied dat wordt uitgebreid.

Als hij zijn beroemdheid had willen uitbuiten, had hij wel een restaurant in miljoenenstand Buenos Aires geopend. ,, Hier, in Patagonië, heb ik de rust, dit is het paradijs. Máxima en haar man en kinderen vinden het ook altijd heerlijk hier te zijn.” Op de lokale weg heeft hij een foto van zichzelf met een typisch verkeersbord gemaakt: 40 máxima, zo wordt de maximum snelheid aangegeven. Voor haar verjaardag…

Villa La Angostura en Bariloche zijn de plaatsen waar de Argentijnen uit goede families elkaar ontmoeten. En niet alleen Argentijnen. De streek heeft buitenlandse beroemdheden aangetrokken; CNN-baas Ted Turner, filmsterren Sylvester Stallone en Michael Douglas en de Benetton-broers, onder anderen, kochten er vele hectares grond. Ook Máxima en Willem-Alexander hebben er twee percelen, één aan het meer en één in een volledig verlaten streek waar tante Marcela, een zus van Máxima’s moeder, met haar vriendin Claudia de zes kamers van het hotelletje Estancia Pilpilcura runt. Er is al een Nederlands reisbureau dat een drieweekse ‘Máxima-trip’ naar Argentinië organiseert, met een hotel in Recoleta, een verblijf in Pilpilcura en, volgens de folder, een lunch in de Tintó Bistro van broer Martín, maar dat laatste is onmogelijk.

,,We hebben het in het begin even geprobeerd, ook ‘s middags te openen,” zegt Martín, laat op de avond bij een goede fles Malbec uit de wijnstreek in de buurt van Mendoza. ,,Maar dat is een soort slavernij, je komt aan rust niet meer toe. Op een gegeven moment deden we de deuren ‘s middags maar op slot.” En hing hij het bordje op dat nog altijd op de deur te zien is: Gone fishing.

Martín zit samen met zakenpartner en kok Leandro Andrés aan de bar van Tinto Bistró, het beste restaurant van de streek. Het Nederlandse hof is ver weg, een etmaal reizen. Hij was bij het huwelijk, als getuige, en is daarna nog slechts sporadisch in Nederland geweest. ,,Nee, nooit op Koninginnedag, dat schijnt wel leuk te zijn,” lacht hij. Over Máxima zelf, is de afspraak, spreekt hij verder niet. Hun leven is totaal verschillend, hun opvoeding was dat ook; hij ging niet naar dezelfde dure scholen als zijn oudere zus. Wat Máxima, als Argentijnse, het meest zal missen in Nederland? Martín weet het wel: “Milanesas!” Hij verorbert er zelf twee, deze avond: eenvoudige gepaneerde schnitzels, één van kip, één van kalfsvlees.

Wat er van Máxima’s leven zou zijn geworden in Argentinië als ze geen Nedelerlandse prins had ontmoet? De vriendinnen durven het niet te zeggen. Ook Martín niet. Ze was bovendien al uit Buenos Aires weg, woonde en werkte in New York toen ze Willem-Alexander leerde kennen. ,,We zijn erg trots op de wijze waarop Máxima de positie invult die ze moet bekleden,” zeggen haar ouders. ,,Het verbaast ons niet dat ze het goed doet, want ze was altijd een meisje met een groot verantwoordleijkheidsgevoel, een harde werkster. Ze is ook altijd zo spontaan geweest, en altijd met een positieve houding.”

Met Argentinië gaat het redelijk goed, de meeste mensen hebben zich hersteld van de corralito, de plotselinge devaluatie van de peso bijna tien jaar geleden. Politiek blijft het altijd onrustig, met de strijd tussen de peronistas en hun tegenstanders, en de verkiezingen dit najaar. In de roddelbladen grote verhalen over het droomhuwelijk van de Argentijnse actrice Luisana Lopilato en zanger Michael Bublé. Zij is één van de grote sterren van het papel couché; Máxima Zorreguieta niet, zij staat er heel af en toe in als ze in Argentinië op bezoek is, maar is geen voorpaginanieuws. Prinses zijn is nauwelijks een sprookje in een land dat een republiek is. En ze is al zo lang weg. Of, zoals haar ouders zeggen: Máxima is een Nederlandse vrouw geworden.