In het buitenland begrijpen ze er niets van. ‘Superrechter’ Baltasar Garzón, die wereldberoemd werd toen hij de Chileense oud-dictator Pinochet aanklaagde, wordt nu zelf in Spanje vervolgd, na een aanklacht van twee extreem-rechtse verenigingen. Een proces dat Spanje, als vanouds, enorm verdeelt tussen ‘links’ en ‘rechts’.

Twee weken terug kwam al een stortvloed aan steunbetuigingen voor Garzón op gang, met talloze bekende Spanjaarden als regisseur Almodóvar die voor hem op de bres sprongen. Volgens het Hooggerechtshof zou de beroemde onderzoeksrechter zijn boekje te buiten zijn gegaan door de misdaden die begaan werden tijdens de Burgeroorlog en onder het fascistische bewind van generaal Franco te gaan onderzoeken.

Garzón deed dat op verzoek van de verenigingen die strijden voor de meer dan 100.000 mensen die in de oorlogsjaren (1936-’39) en de decennia erna spoorloos verdwenen, bijna allemaal zonder enige vorm van proces gefusilleerd en in massagraven aan de kant van de weg begraven. Toen Franco in 1975 overleed, werd er een aministiewet uitgevaardigd die moest verhinderen dat Franco-handlangers (rechters, militairen, politie-agenten) alsnog vervolgd zouden kunnen worden. Daarmee wilde Spanje de overgang naar de democratie versoepelen.

Jaren na de dood van de dictator bleken toch veel mensen behoefte te hebben méér te weten over dat verleden, en over hun vermiste dierbaren. Dat Garzón in dat onverwerkte Spaanse verleden ging spitten, was echter tegen het zere been van de het conservatieve deel van de maatschappij. De Falange (de gevreesde organisatie van Franco vroeger) en Manos Limpias (Schone Handen) dienden een aanklacht in wegens ‘ambtsmisbruik’: Garzón wíst dat hij de amnistiewet zou schenden als hij zijn onderzoek zou beginnen. Vorige week accepteerde het Hooggerechtshof de aanklacht. Wordt Garzón schuldig bevonden, dan is zijn juridische carrière afgelopen.

Het probleem van de ‘superrechter’ is dat hij door zijn optredens veel vijanden heeft gemaakt, vooral in conservatieve kringen. Zo bracht hij onlangs het grote corruptieschandaal Gürtel aan het licht dat de oppositiepartij PP tot in de top heeft geraakt. Maar ook bij sommige socialisten, waarvoor hij eens onafhankelijke kandidaat bij de verkiezingen was, is hij niet geliefd, omdat hij vroeger de betrokkenheid van de socialistische regering bij het vormen van anti-ETA-commando’s, de GAL, onderzocht.

Vandaag nam rechter Varela de volgende stap; nadat hijzelf die twee fascistische organisatie’s had aangeraden hun aanklacht iets te wijzigen –anders zouden zij nieyt ontvankelijk zijn-, besloot hij vandaag dat Garzón met alle recht voorlopig uit zijn ambt kan worden ontheven. Garzón is een verdienstelijke voetbalkeeper, origaniseerde regelmatige benefietwedstrijden, maar deze penalty heeft zelfs hij niet kunnen keren.

            Het zal in Spanje nog lang duren totdat de wetgevende en uitvoerende macht, aan de ene kant, en de rechtsprekende macht van elkaar gescheiden zullen zijn. Of misschien gebeurt het wel nooit; kijk naar Belrusconi’s Italië.